Thông thường ở Việt Nam, kế toán thường sẽ áp dụng một số phương pháp sau để phân bổ chi phí chung vào giá thành của sản phẩm:
- Phương pháp giản đơn
- Phương pháp hệ số-tỷ lệ
- Phương pháp đơn hàng
- Phương pháp phân bổ theo doanh thu
Tuy nhiên, các phương pháp trên có thể vẫn chưa đủ để đáp ứng nhu cầu và chưa đủ chi tiết để xây dựng hệ thống kế toán quản trị.
Do đó, bài viết này sẽ bổ sung thêm một số phương pháp phân bổ chi phí chung vào giá thành nữa để bạn tham khảo và cân nhắc áp dụng cho doanh nghiệp của mình.
Mục lục
Thứ nhất: phân bổ theo chi phí công việc
Chi phí công việc là để theo dõi chi phí khi mọi dự án, đơn hàng, sản phẩm, dịch vụ đều khác nhau và chi phí của từng công việc trong đó khác nhau. Phương pháp này xem xét cả chi phí trực tiếp và gián tiếp.
Để tính toán chi phí của một công việc, trước tiên bạn cộng tất cả các chi phí trực tiếp. Sau đó, bạn phân bổ một phần chi phí gián tiếp dựa trên lượng tài nguyên được sử dụng cho nhiệm vụ. Ví dụ: nếu một công việc chiếm 50% không gian của nhà máy trong một ngày, bạn sẽ phân bổ 50% tiền thuê/ngày của nhà máy cho công việc đó.
Ưu điểm của phương pháp này là cho một bức tranh tương đối chính xác về chi phí của từng công việc vì nó xem xét tất cả các chi phí liên quan.
Nhược điểm tính giá thành chi phí theo công việc là nó có thể tốn thời gian vì bạn cần theo dõi tất cả các chi phí khác nhau và phân bổ chúng cho phù hợp.
Thứ hai: phân bổ chi phí theo quy trình
Chi phí theo quy trình, một quy trình đề cập đến một giai đoạn cụ thể trong sản xuất. Ví dụ, giai đoạn đầu tiên có thể là cắt vải và giai đoạn thứ hai có thể là may quần áo.
Để tính toán chi phí của một quy trình, bạn cộng tất cả các chi phí trực tiếp phát sinh trong giai đoạn sản xuất cụ thể đó, bao gồm nguyên vật liệu được sử dụng và tiền lương của người vận hành. Sau đó, bạn phân bổ một phần chi phí gián tiếp dựa trên mức độ sử dụng tài nguyên của quy trình.
Ưu điểm của phương pháp này là tốn ít thời gian hơn so với tính chi phí theo công việc vì bạn không cần theo dõi và phân bổ chi phí cho từng công việc riêng lẻ (số lượng công việc riêng lẻ phải theo dõi sẽ nhiều hơn là số quy trình nên cách tính toán sẽ phức tạp và chi tiết hơn công trình).
Nhược điểm là nó có thể dẫn đến sự thiếu chính xác vì nó không xem xét tất cả các chi phí liên quan đến sản xuất. Ví dụ: nếu một quy trình mất nhiều thời gian hơn bình thường, điều đó sẽ làm tăng chi phí gián tiếp, nhưng kết quả sau khi phân bổ thì chi phí gián tiếp của quy trình lại thấp.
Bài viết hữu ích:
Thứ ba: phân bổ chi phí dựa trên hoạt động
Phương pháp tính chi phí dựa trên hoạt động xem xét chi phí của từng sản phẩm/ dịch vụ từ hoạt động sản xuất hàng loạt tùy thuộc vào các hoạt động liên quan đến việc tạo ra nó.
Trong chi phí dựa trên hoạt động, chi phí chung được gán cho các hoạt động hơn là sản phẩm. Điều này được thực hiện bằng cách đầu tiên phân bổ chi phí gián tiếp vào các nhóm chi phí. Nhóm chi phí là một nhóm các chi phí liên quan phát sinh khi thực hiện một hoạt động cụ thể.
Ví dụ: chi phí thiết lập dây chuyền sản xuất sẽ được phân bổ cho một nhóm chi phí (hoạt động thiết lập máy móc trước sản xuất, hoạt động vận hành máy…). Tổng chi phí chung trong nhóm chi phí sau đó được chia cho tổng số đơn vị hoạt động. Con số kết quả được gọi là chi phí đơn vị hoạt động. Chi phí đơn vị hoạt động này sau đó được nhân với số lượng đơn vị hoạt động được sử dụng bởi mỗi sản phẩm để tính chi phí chung của từng sản phẩm.
Vì phương pháp này xem xét tất cả các hoạt động sản xuất nên nó cung cấp một bức tranh rất chính xác về chi phí của từng hoạt động trong sản phẩm/ dịch vụ (VD: cùng là chi phí cho máy móc nhưng có thể tách riêng chi phí của hoạt động chuẩn bị trước sản xuất, hoạt động vận hành máy trong sản xuất, hoạt động bảo trì sau sản xuất…).
Nhược điểm của phương pháp này là nó có thể tốn kém để thực hiện. Bạn cần xác định tất cả các hoạt động liên quan đến quy trình sản xuất. Khi đã xong, bạn cần phân bổ một phần chi phí này cho mọi hoạt động.
Bài viết hữu ích:
Kết luận dưới đây là bản tóm tắt giúp bạn đưa ra lựa chọn phù hợp:
- Nếu doanh nghiệp của bạn đang sản xuất các mặt hàng đặt làm riêng hoặc các lô sản phẩm nhỏ, phân bổ chi phí theo công việc có thể phù hợp hơn.
- Nếu doanh nghiệp của bạn sản xuất số lượng lớn sản phẩm tiêu chuẩn hóa thì phân bổ chi phí theo quy trình có thể phù hợp.
- Nếu doanh nghiệp của bạn đang sản xuất hàng loạt sản phẩm mà chi phí của mỗi sản phẩm có thể khác nhau tùy thuộc vào các hoạt động liên quan đến việc tạo ra sản phẩm đó, thì phương pháp tính chi phí dựa trên hoạt động có thể là lựa chọn phù hợp.
